لیلیوم و نحوه تولید آن

تولید لیلیوم های هیبریدی آسیاتیک و اورینتال

لیلیوم های هیبریدی به 9 گروه عمده طبقه بندی می شوند که عمدتاً بر اساس والد و ویژگی های فیزیکی مانند: شکل و جهت گل هستند.  سه گروه مهم لیلیوم های هیبریدی برای تولید گیاهان گلدانی تجاری و گل های شاخه بریده، شامل ارقامی مانند “Jolanda”، “Sunray”، ” Montreux “، “Dreamland”، “Corsica” است. هیبریدهای اورینتال (oriental)، شامل  ارقام  Gazer”، “Sans Souci” و  “Casa Blanca” و Journey’s End” و هیبریدهای longflorum   شامل ارقام «Nellie White»و «Ace»  و «White America» است.

هیبریدهای لانگ فلوروم longflorum عمدتاً برای تعطیلات عید پاک به‌عنوان محصولات گلدانی تولید می‌شوند، در حالی که هیبریدهای آسیاتیک‌ و هیبریدهای اورینتال  تقریباً در تمام طول سال به‌عنوان گل‌های شاخه بریده و گیاهان گلدانی به بازار عرضه می‌شوند.

در سال های اخیر تولیدکنندگان لیلیوم هیبریدی پیشرفت های قابل توجهی داشته اند. از جمله نمونه های گلدانی، که بدون استفاده از تنظیم کننده های رشد 30 تا 45 سانتی متر قد دارند.

از جمله دیگر پیشرفت های قابل توجه در میان ارقام اورینتال هیبریدی شاخه بریده، افزودن مجموعه ای کامل از رنگ های پاستلی است که شرایط رشد نامطلوب مانند دماهای بالا و نور زیاد را بهتر تحمل می کنند.

برای پرورش و تولید  این گل ها رعایت و توجه به نکات اولیه و مهم چندان دشوار نیست. ساقه ها، ارتفاع بوته و تعداد غنچه های گل به عوامل مختلفی از جمله: بلوغ پیاز، مدت نگهداری در سردخانه، تاریخ کاشت، تراکم کاشت، دما و

شدت نور بستگی دارد. این مقاله به بررسی الزامات اصلی برای تولید لیلیوم های آسیاتیک و گل لیلیوم اورینتال هیبریدی به عنوان گیاهان گلدانی یا گل های شاخه بریده و مشکلات رایجی که تولیدکنندگان تجاری با آن مواجه هستند، می پردازد.

الزامات قبل از سرمادهی

در هنگام تولید لیلیوم های هیبریدی آسیاتیک و اورینتال قبل از کاشت برای رشد و گلدهی سریع به یک تیمار سرد حداقل 6 تا 8 هفته ای به ترتیب در دمای 2.2 تا 1.6 درجه سانتیگراد نیاز دارند. هنگامی که پیازها ها سرما دیدند، نباید برای مدت طولانی در معرض دمای بالاتر از 2.2 درجه سانتیگراد قرار گیرند، در غیر این صورت جوانه زدن زودرس رخ می دهد.

پیازهایی که بعد از بهمن ماه استفاده می شوند، معمولاً در پیت موس منجمد می شوند و در دمای 2.2- درجه سانتیگراد نگهداری می شوند. نگه داشتن پیازهای لیلیوم ها در این دما از جوانه زدن جلوگیری می کند و مشکلات بیماری را به حداقل می رساند. علاوه بر این، باید رطوبت کافی نیز داشته باشد. اجازه دهید هوای آزاد جریان داشته باشد و اجازه ندهید یخ پیازها باز شوند. اگر اجازه داده شود پیازها ذوب شوند و دوباره منجمد شوند، غنچه های گل ممکن است به درستی رشد نکنند.

تولیدکنندگان لیلیوم برای کاشت پیازها باید آن ها در دمای 7 تا 13 درجه سانتیگراد به مدت یک تا سه روز جهت یخ زدایی نگهداری کنند. یخ پیازهای لیلیوم های هیبریدی به محض ذوب شدن باید کاشته شوند. اگر کاشت به تاخیر بیفتد، جوانه زدن و مشکلات بیماری ممکن است رخ دهد.

الزامات کاشت

پس از ذوب پیازهای یخ زده یا پیازهای سرمادهی شده، پیازها باید بلافاصله در خاک مرطوب کاشته شوند. اگر پیازهای سرما دیده را نمی توان فوراً کاشت، آنها را باید در دمای 2.2 تا 1.6 درجه سانتیگراد نگهداری کرد. نگهداری در دماهای بالاتر پس از سرما دهی، باعث جوانه زدن زودرس می شود.

یکی از نکات قابل توجه در تولید لیلیوم این است که: پیازها باید عمیق کاشته شوند. بالای پیازها باید با حداقل 5 سانتیمتر خاک پوشیده شود. البته اندازه 7.5 تا 12.5 سانتیمتر برای تولید در در اواخر بهار خیلی عمیق نیست، در اوایل تابستان نیز فاصله ی 10 سانتیمتر در 10 سانتیمتر توصیه می شود. با این حال، برخی از تولیدکنندگان لیلیوم های هیبریدی برای گل های شاخه بریده از فاصله های نزدیک تری استفاده می کنند.

پس از کاشت، پیازها را به خوبی آبیاری کنید. خود پیازها انرژی ذخیره شده ی کافی برای شروع رشد ساقه ها را دارند. در ابتدا، ریشه ها از پایه پیاز رشد می کنند. با این حال، هنگامی که شاخه شروع به رشد می کند، ریشه ها از قسمت زیرزمینی ساقه رشد می کنند.

توجه به مواد مغذی و آب مورد نیاز گیاه بسیار مهم است. اگر ریشه های ساقه رشد کافی نکنند، رشد ضعیف و تعداد غنچه ها کم می شود. بنابراین، عمق کاشت کافی و دمای مناسب رشد برای توسعه ریشه زایی بسیار مهم است.

اندازه پیاز

پیاز لیلیوم آسیاتیک معمولاً به صورت پیازهای 10-12 سانتی متری، 12-14 سانتی متری، 14-16 سانتی متری و 16-18سانتی متری و سایز بزرگتر فروخته می شود. اما پیاز اورینتال هیبریدی به صورت پیازهای 16-18 سانتی متری، 20-22 سانتی متری و سایز بزرگتر به فروش می رسد. اغلب برای تولید گل شاخه بریده، اندازه های کوچکتر پیاز (معمولا 12-14 سانتی متر برای آسیاتیک ها و 16-18 سانتی متر برای اورینتال ها) توصیه می شود. پیازهای بزرگتر گیاهان بلندتر و غنچه های بیشتری نسبت به پیازهای کوچکتر تولید می کنند.

با این حال، اکثر گونه ها دارای تعداد غنچه­ی قابل قبولی حتی در پیازهای کوچکتر هستند. از آنجایی که ممکن است پیازهای کوچک بیشتری در مقایسه با پیازهای بزرگتر در هر متر مربع کاشته شوند، پیازهای کوچکتر سود بیشتری در هر متر مربع دارند. تولیدکنندگان اورینتال و لیلیوم آسیاتیک برای تولید گیاهان گلدانی، معمولا از اندازه های کوچکتر پیاز استفاده می کنند و تعداد پیاز در هر گلدان بسته به اندازه گلدان تنظیم می شود.

خاک و محیط کشت

برای رشد لیلیوم ها طیف گسترده ای از خاک ها و محیط های رشد مناسب هستند. بنابراین توجه داشته باشید که در زمان تولید برای کنترل آفات حشرات و کنه‌ها، ارگانیسم‌های بیماری‌زا، محیط رشد باید با بخار ضدعفونی شود.

• علف های هرز: محیط رشد باید متخلخل باشد تا هوادهی خوب و زهکشی آب داشته باشد. pH خاک 0 تا 6.5 توصیه می شود. اگر pH خاک خیلی پایین باشد، ممکن است برای برگ ها سوختگی ناشی از فلوراید ایجاد شود. و این امر به این دلیل رخ می دهد که در PH پایین فلوراید موجود در خاک محلول می شود و بنابراین به راحتی برای جذب توسط گیاه در دسترس است.
• لیلیوم های گلدانی: لیلیوم های گلدانی به طور موفقیت آمیزی در انواع مختلفی از محیط های رشد استفاده شده اند. دو محیط موفق به شرح زیر است:

1. 50% لوم شنی، 25% پیت اسفاگنوم، 25% ماسه.
2. 25% لوم شنی، 50% پیت، 25% پرلیت.

مخلوط های دیگر نیز ممکن است مناسب باشند. با این حال، در صورتی که برای کنترل ارتفاع نیاز به انسیمیدول (A-Rest) باشد، پوست درخت نباید در محیط کشت لیلیوم گلدانی گنجانده شود. زیرا پوست درخت می تواند آنسیمیدول را غیرفعال کند و ارتفاع مناسب حاصل نمی شود.

کود دهی

پیاز یک مخزن عالی از مواد مغذی معدنی تا زمان گلدهی است. با توجه به نوع خاک، تولید کنندگان و پرورش دهندگان لیلیوم باید با توجه به تجربیات خود و همچنین آزمایش خاک در صورت نیاز از کود استفاده کنند. برای گل های شاخه بریده، 450 تا 900 گرم از NPK در هر 30 متر مربع قبل از کاشت در تولید لیلیوم های هیبریدی موفقیت آمیز است. برای گیاهان گلدانی، نیز یک کود مایع متعادل حاوی نیتروژن و پتاسیم باید وجود داشته باشد، که به محض نمایان شدن غنچه های گل استفاده می شود. استفاده دوم در 14 روز بعد رنگ شاخ و برگ را تیره می کند و به جذابیت گل ها می افزاید.

نکته: از جمله موارد مهم در تولید لیلیوم کوددهی صحیح است. از کود دهی بیش از حد خودداری کنید، به خصوص کود دهی با نیتروژن، که می تواند ظاهری شاداب، اما ساقه های نرم ایجاد کند. همچنین از مصرف کودهای حاوی سوپر فسفات خودداری کنید.

دمای لازم

مشکل اصلی در تولید لیلیوم های هیبریدی دمای غیرقابل پیش‌بینی است. دمای بالا باعث افزایش بروز بیماری، کاهش رنگ گل و از بین رفتن غنچه های گل می شود.

دمای شبانه حدود 15 درجه سانتیگراد و دمای روز حدود 22 درجه سانتیگراد برای لیلیوم های آسیاتیک بهینه است. حداکثر دمای روز باید 30 درجه سانتیگراد باشد. هیبریدهای اورینتال به دمای شبانه گرمتر حدود 18 درجه سانتیگراد و دمای روز بیش از 28 درجه سانتیگراد نیاز دارند.

آبیاری

رطوبت یکنواخت به ویژه در سه هفته اول پس از کاشت مهم است. آبیاری باید در این زمان کم انجام شود. اجازه ندهید خاک خشک شود و در عین حال آبیاری بیش از حد انجام نشود. هنگامی که ساقه 7.5 تا 15 سانتی متر رشد کرد، در این زمان، آبیاری را می توان با خیال راحت انجام داد.

روشنایی و نور

لیلیوم ها به مقداری سایه نیاز دارند. پس از یک دوره نور دهی 12 تا 14 ساعته، یک وقفه 8 ساعته در شب، موجب جلوگیری از، از بین رفتن غنچه ها می شود.

کنترل نور توسط پرورش‌دهندگان لیلیوم می‌تواند از ازدحام گیاهان و سایه‌های اضافی در شرایطی با نور دهی بالا مانند اواخر بهار و اوایل تابستان، جلوگیری کند و ارتفاع گیاهان را به‌طور قابل ملاحظه‌ای کنترل شود. همچنین طول روز کوتاهتر نیز باعث تولید گیاهان بلندتر می شود.

سیستم تولید پیاز در سبد

بهتر است در اواخر بهار یا اوایل فصل پاییز پیازهای لیلیوم های هیبریدی برای تولید گل های شاخه بریده در سبد قرار گیرند، در زمانی که دمای خاک اغلب برای تولید محصول با کیفیت بالا خیلی گرم است، پیازها در سبد کاشته می شوند. مقدار 2.5 سانتی متر خاک زیر پیازها مناسب است و اجازه می دهد تا پیاز در عمق 10 تا 12.5 سانتی متری در سبد کاشته شود.

سبد ها باید حدود 3 هفته در دمای تقریبی 10 درجه سانتیگراد نگهداری شوند تا  ارتفاع جوانه ها حدود 7.5 سانتی متر بلند شوند. سپس سبد ها باید از سردخانه به محل تولید لیلیوم منتقل شوند. تولید لیلیوم های هیبریدی با استفاده از این روش به ریشه اجازه می دهد تا در دمای بهینه رشد کنند و گیاه قبل از قرار گرفتن در معرض دماهای بالا استقرار یابد. لیلیوم های هیبریدی که برای تولید اوایل پاییز در سیستم سبد‌ی کاشته می‌شوند، بلندتر و تعداد غنچه های بیشتری نسبت به لیلیوم های هیبریدی دارند که مستقیماً خارج از سبد کاشته می‌شوند.

استفاده از بازدارنده رشد برای کشت های گلدانی

در حال حاضر Ancymidol  قابل اعتمادترین تنظیم کننده رشد موجود، برای کنترل ارتفاع لیلیوم های هیبریدی است. برای کنترل ارتفاع رضایت‌بخش استفاده از حداکثر 0.5 میلی‌گرم ماده فعال (a.i.) در هر گلدان، لازم است. یک روش متداول استفاده از 0.25 میلی گرم a.i در هر گلدان است، زمانی که ارتفاع ساقه 2.5 تا 3.75 سانتیمتر است. همچنین پس از 10 تا 14 روز بعد، برای بار دوم 0.25 میلی گرم محلول تزریق می شود.

استفاده از Ancymidol گلدهی را تقریباً 3-5 روز به تاخیر می اندازد .اگر در هر گلدان از چندین پیاز استفاده می شود، آنسیمیدول را زمانی محلول پاشی کنید که دو غنچه اول نمایان شده و حدود 2.5 تا 3.75 سانتیمتر رشد کرده است. لازم نیست قبل از استفاده از آنسیمیدول منتظر بیرون آمدن همه شاخه ها باشید. 10 تا 14 روز بعد یک بار دیگر 0.325 میلی گرم در محلول استفاده شود. همچنین در هر گلدان، یک بار استفاده 0.5 میلی گرم آنسیمیدول در زمان سبز شدن ساقه ها عالی است.

مقدار واقعی آنسیمیدول مورد نیاز با توجه به شرایط آب و هوایی، فصل، شدت نور و رطوبت خاک متفاوت است. بنابراین، تولیدکنندگان باید چندین روش را بر روی گیاهان آزمایش کنند.

برداشت لیلیوم های هیبریدی

گل شاخه بریده

لیلیوم ها بلافاصله پس از اینکه غنچه های اولیه رنگ خود را نشان دادند و شروع به متورم شدن کردند، بریده می شوند. این گلها ممکن است نیاز به برداشت دو بار در روز داشته باشند. ساقه ها باید قبل از باز شدن گل ها، برداشت شوند تا از بسته بندی آسان و کیفیت بهتر گل ها پس از رسیدن به گل فروشی اطمینان حاصل شود. لیلیوم های برداشت شده را می توان با تیوسولفات نقره (STS) برای افزایش عمر گلدان تیمار کرد. ساقه ها قبل از ارسال به مدت 24 ساعت در محلول STS در دمای 20 درجه سانتیگراد قرار می گیرند.

اگر گل‌ها را نتوان پس از درمان STS ارسال کرد، می‌توان آن‌ها را در سردخانه در دمای 3.5 تا 4.5 درجه سانتی گراد به مدت سه تا پنج روز نگهداری کرد. در این دوره نگهداری باید از نگهدارنده گل استفاده شود. توصیه نمی شود که گل های شاخه بریده در مدت پنج روز در سردخانه نگهداری شوند. زیرا نگهداری طولانی مدت باعث کاهش عمر گلدانی و همچنین کیفیت گل می شود.

لیلیوم های گلدانی

لیلیوم های گلدانی در همان مرحله رشد لیلیوم های شاخه بریده آماده عرضه به بازار هستند. اما اگر محصول زودرس باشد، گیاهان را می توان در سردخانه در دمای 3.5 تا 4.5 درجه سانتی گراد نگهداری کرد.

از بین رفتن غنچه ها

از بین رفتن غنچه گل با پژمرده شدن و سفید شدن غنچه و ریزش آن مشخص می شود. این اتفاق ممکن است در هر مرحله از رشد غنچه رخ دهد. از بین رفتن غنچه ها معمولاً زمانی اتفاق می افتد که طول غنچه حدوداً 1.25 تا 2.5 سانتیمتر باشد. عموماً قبل از نابودی غنچه ها، علائم قابل توجه کمی وجود دارد یا اصلاً وجود ندارد. در شمال ایالات متحده، این شرایط با شدت نور کم و دوره های نور دهی کوتاه همراه است، در حالی که در فلوریدا، ریزش غنچه ها معمولاً در اوایل پاییز، اواخر بهار و اوایل تابستان به دلیل دمای بالا رخ می دهد.

سوختگی برگ

یک دوره نور شدید خورشید به مدت طولانی می تواند باعث آفتاب سوختگی در برگ های برخی از گونه های لیلیوم های هیبریدی شود. سوختگی به ویژه در مرحله حساس رشد غنچه ها مشاهده می شود و نوارهای سفید رنگی را در سراسر برگ ایجاد می کند که در نهایت نکروز (necrotic) می شود. این بافت نکروزه اگر به درستی درمان نشود، می تواند به عنوان نقطه شروعی برای توسعه بیماری مانند بوتریتیس عمل کند. هنگامی که اولین علائم سوختگی ظاهر شد بهتر است، از اسپری قارچ کش استفاده کنید. این اختلال همچنین ممکن است به دلیل کمبود کلسیم در شاخ و برگ های جوان در حال رشد ایجاد شود. محلول پاشی یک درصد کلراید کلسیم درست قبل از نمایان شدن جوانه ها در کاهش سوختگی برگ موفقیت آمیز است. توجه داشته باشید این کار را طوری انجام دهید که شاخ و برگ ها خیس شوند، اما چکه نکنند.

محلول پاشی را یک روز در میان و مجموعا پنج بار تکرار کنید. زیرا ممکن است سوختگی برگها در اثر سطح بالای فلوراید در خاک، آب یا هوا ایجاد شود.

پوسیدگی ریشه

لیلیوم های هیبریدی به پاتوژن های متعدد پوسیدگی ریشه حساس هستند. به همین دلیل، پیشنهاد می‌شود که هر چهار تا شش هفته یک‌بار بستر یا خاک را با قارچ‌کش‌های مورد تایید آبیاری کنید. از دست دادن ریشه چه به دلیل پاتوژن های ریشه، آبیاری ضعیف یا شیوه های نادرست کوددهی منجر به نکروز شدن برگ های پایینی و ریزش برگ می شود و عملکرد کلی گیاه ضعیف می گردد. شته ها نیز می توانند در دوره رشد لیلوم مشکل ساز شوند. بنابراین بهتر است شته ها را با برنامه سمپاشی منظم کنترل کرد.

تریپس را نیز اغلب می توان در داخل گل های لیلیوم مشاهده کرد، و اگر اجازه افزایش جمعیت به آن داده شود، ممکن است به غنچه های گل آسیب وارد شود. آسیب تریپس اغلب به صورت گل های ناقص یا رگه دار دیده می شود.

مشکلات متداول در تولید لیلیوم های هیبریدی آسیاتیک و اورینتال

اگر توصیه‌ها و تکنیک‌های لازم رعایت شود، می توان به راحتی از بسیاری از مشکلات رایجی که تولیدکنندگان لیلیوم با آن مواجه می‌شوند، اجتناب کرد. برخی از این مشکلات عبارتند از:

1. ترکیب گروه های کوچک لیلیوم های هیبریدی با گیاهان دیگر مانند: لیلیوم های گلدانی یا لیلیوم های ترومپت. (دمای این دو گیاه به طور کلی برای لیلیوم های هیبریدی بسیار گرم است).
2. شلوغ کردن تعداد گلها در گلدان ها، عدم رعایت فاصله گلدان ها با توجه به شدت نور.
3. فراوان بودن تعداد گلدان ها برای فضای گلخانه.
4. عدم انتخاب گونه های مناسب: فقط گونه های توصیه شده را انتخاب کنید و فقط مرغوب ترین پیازها را انتخاب کنید.
5. کاشت پیش از سرما دهی کافی: مطمئن شوید که پیازها قبل از کاشت کاملاً خنک شده باشند.
6. کاشت پیاز با عمق کم: اگر پیازها با کمتر از 5 سانتی متر خاک در بالای پیاز کاشته شوند، ریشه های ساقه به اندازه کافی نمی توانند رشد کنند.
7. آبیاری بیش از حد: هنگام کاشت، پیازها باید به خوبی آبیاری شوند. پس از آن آبیاری را کم کنید تا زمانی که ساقه به ارتفاع 10 تا 15 سانتی متر برسد. پس از این مرحله، ریشه ها به طور کلی به خوبی رشد می کنند و آبیاری بیش از حد دیگر مشکل جدی محسوب نمی شود.
8. کود دهی بیش از حد: پیاز به خودی خود یک مخزن عالی از مواد مغذی معدنی است و از رشد اولیه گیاه از طریق سبز شدن ساقه حمایت می کند. کود دهی بیش از حد می تواند منجر به تجمع نمک های محلول شود که می تواند به سیستم ریشه آسیب برساند.

نحوه نگهداری گل لیلیوم